Marek Wałkuski "Ameryka po kaWałku"

Jak się ma Miss Ameryka? Lepiej być nie może – odpowiada Marek Wałkuski, dziennikarz Polskiego Radia. Marek od dwunastu lat mieszka w Stanach i – jako korespondent radiowej Trójki – niestrudzenie opowiada i pisze o USA. W swojej najnowszej książce Ameryka po kaWałku, stara się pokazać zróżnicowany charakter rozległego obszaru Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej.

Udaje mu się przyciągnąć potencjalnego czytelnika samym tytułem. „KaWałek” to kalambur, za którym ukrywa się dziennikarz, pragnący częściowo opisać kraj, w którym, jak powszechnie się sądzi,  dobrze się mieszka i robi zakupy. Ale nie tylko. Marek Wałkuski przedstawia czytelnikowi najróżniejsze aspekty życia w Stanach, próbuje pokazać, jak wygląda normalne życie w Ameryce z perspektywy zarówno dziennikarza, jak i zwykłego mieszkańca.

Książka podzielona jest na sześć kawałków. Są one zatytułowane następująco:

Kawałek wstępu

Kawałek pierwszy. Wygoda po amerykańsku

Kawałek drugi. Made in USA

Kawałek trzeci. Między nami Amerykanami

Kawałek czwarty. Widokówki z Ameryki

Kawałek piąty. Przyjemne stany

Kawałek szósty. Rzeczy ostateczne albo prawie ostateczne

Poszczególne kawałki opatrzone są znakomitymi ilustracjami samego Autora oraz pochodzą z przebogatych źródeł m.in. zbiorów Getty Images i CORBIS.

Zasiadłam do tej książki z ciekawości: skonfrontuję swoje wyobrażenia na temat Stanów z faktycznymi opisami sporządzonymi przez kogoś, kto tam mieszka i może, zachowując perspektywę obcego, strangera, pokazać mi aktualną żywotność tych moich mitów. (Mam na myśli m.in. amerykański uśmiech, hasło "Od pucybuta do milionera" oraz kultowe podróżowanie kilometrowymi autostradami na harleyu, koniecznie z muzyką z filmu Easy Rider albo Thelma i Louise).

Marek także rozpoczyna swoje opisy-kawałki od symboli amerykańskiej kultury, czy może – duszy? Właśnie. Czy Amerykanie, wiecznie uśmiechnięci, zawsze przyjaźnie nastawieni, mają prawdziwą, pełną złożoności duszę, którą czasem zatarga rozpacz? Jeśli tak, to na pewno nie pokazują tego publicznie. Nie wypada obnażać swoich emocji, bo w codzienności najważniejsze jest żmudne „przepychanie materii” każdego dnia, a uśmiech z pewnością potrafi złagodzić tę rutynę.

A zatem porozumienie dusz: słowiańskiej i amerykańskiej nie jest możliwe z zasady. Trzeba pójść na kompromis. Może właśnie ten harley, symbol wolności, byłby dobrym tropem? Marek pisze, że sam kupił harleya, bo chciał się przekonać, ile może na nim „depnąć” i tym samym spektakularnie przejechać kilometry słynnej route 66.

Okazało się, że harleyowcy jeżdżą przepisowo i że same harleye nie bardzo pozwalają dać „depa”.  Ale mają wielu fanów. Marek jest nim nadal ze względu na emocje, jakie budzą te motocykle i indywidualność, która cechuje ich posiadaczy. A wiadomo, że indywidualność to wartość numer jeden w Ameryce. Z tym się spokojnie zgodziłam i pozostawiłam motocyklistów na ich własnych drogach. Mit żywotny. Dalej.

A jak z hasłem "Od pucybuta do milionera"? Obecny najsłynniejszy piosenkarz country, Toby Keith, był typowym prowincjonalnym muzykiem, dorabiał na rodeo, grał w futbol. Potem pracował na platformie wiertniczej, po spadku cen paliw postanowił poświęcić się muzyce. Wziął kredyt, nagrał płytę i...jego obecny majątek "Forbes" szacuje na pół miliona dolarów. Następny mit nadal funkcjonuje. 

Kolejne kawałki poświęcone stereotypowym amerykańskim zachowaniom wzbudziły moją niechęć i śmiech, jak uroczystości pogrzebowe, w większości pozbawionego żałobnego tonu oraz fascynacja makabrą w stylu Halloween. W większości miałam mieszane uczucia: pogardy i zachwytu nad wyidealizowaniem konsumpcji oraz idącej za tym łatwości w podejmowaniu wszelkich działań, z pewnością – nie nadzieją, "że się uda" –niezależnie od wieku, predyspozycji, często także możliwości finansowych. Amerykanie mają w sobie gen optymizmu, który pozwala im wierzyć we własne siły i porozumiewać się z ziomami na tym samym poziomie. Co oznacza w razie potrzeby wspieranie się, radzenie sobie i wzajemne wsparcie. Niesamowite. I jak bardzo frustrujące w porównaniu z tym, co mam na własnym podwórku, choć się staram.

W trakcie czytania przeszkadzała mi ta kultowa idea amerykańska, której sporo miejsca poświęca redaktor Wałkuski. Mówię o łatwości życia, o której nieustannie wspomina Redaktor. U nas wszyscy też żmudnie przepychają dzień za dniem, ale rzadko robią to z uśmiechem, a częściej z wściekłością. Którą przecież trzeba gdzieś wyładować. Najczęściej są to Bogu ducha winni współpasażerowie w środkach komunikacji miejskiej albo zwykli przechodnie, którzy, chcąc przejść przez przejście dla pieszych bez świateł, muszą przeważnie przepuścić sfrustrowanych kierowców.

Cierpię nad brakiem łatwości życia, a z drugiej strony uważam się za bohaterkę codzienności, bo tak dobrze sobie z nią radzę. Dlaczego miałabym popatrzeć na to, co robię, bez heroizmu, a po prostu normalniej, nieco mniej refleksyjnie, głęboko – a po prostu zwyczajniej? Może nie umiem?

Ale o tych różnicach między Ameryką – nimi, a nami, czyli Europą, (a może nami - Polską?), można by ciągle pisać i nieustannie porównywać.

Redaktorowi Markowi przyświeca inna myśl, która jest czytelna: ważne, by dostrzec pewien charakter, styl życia, który w Stanach polega na ułatwianiu, a nie utrudnianiu sobie życia. (Znowu porównania nasuwają się same. Chyba nie można przed tym uciec).

Marek nie stara się być obiektywny. Opisuje jak działają banki, sklepy, dlaczego zakupy w Stanach są przyjemniejsze (bo nie ma stresu przed reklamacją i zirytowanym sprzedawcą, który ostatecznie nie przyjmuje reklamowanego towaru, ani nie zwraca żadnej kwoty). Marek pisze o tanim stołowaniu się w mieście i o możliwościach spędzania wolnego czasu za grosze.

Z tych opisów płynie wniosek, ze ludzie w Stanach przede wszystkim ufają sobie nawzajem, a nie z miejsca podejrzewają, że chcesz ich oszukać. Są bezwzględnie dumni z tego, że ich kraj powstał dzięki ich pracy i że mogą w nim dużo zmienić, bo mają wpływ na rządzących i na to, jak wydawane są ich podatki. Marek jest zadowolony, jak działa Arlington, w którym mieszka, głównie z powodu inicjatyw na rzecz mieszkańców, takich, jak edukacja i rozrywka. Są one tam finansowane z kieszeni podatników. Hasło”Wszystko jest dla ludzi” ma zatem w Ameryce pełniejszy sens, niż tylko, jak w Polsce, częściowy. Tu tym hasłem tłumaczy się nadużywanie pewnych zachowań. Tam – realizację pomysłów, które można z pożytkiem zrealizować.

A jednak zmęczyło mnie to zadowolenie Autora Ameryką i czytając, czekałam, aż znajdzie się kawałek równoważący te zachwyty. Znalazłam jeden i on, według mnie, uratował całość. Bez niego nie mogłabym przełknąć tego kawałka amerykańskiego tortu.  Piękność bez maleńkiego uszczerbku nie byłaby tak autentyczna.

Polecam wszystkim spróbować!

Marek Wałkuski, Ameryka po KaWałku. Kraków 2014